Generatie XYZ in Nederland: wat je moet weten - Generation Journey (2024)

Op de Nederlandse arbeidsmarkt domineert op dit moment Generatie XYZ. Dit is een verzameling van drie verschillende leeftijdsgroepen: Generatie X (geboren tussen 1961 en 1980), Generatie Y – Millennials (geboren tussen 1981 en 1995) en Generatie Z (geboren tussen 1995 en 2015).

In het kort

De dominantie van XYZ zal zeker 15 jaar blijven bestaan. De rol van de babyboomers wordt steeds kleiner. Generatie Alpha (de jongste generatie, geboren na 2015) is voorlopig te jong om al een prominente rol te kunnen spelen.

Vraag is dan ook: hoe zorg je binnen je organisatie voor een optimaal samenspel tussen de generaties?

Dit zijn voorbeelden van discussiepunten die vaak tussen generaties spelen. Wil je hier meer over weten? Vraag vrijblijvend advies over de mogelijkheden om generaties beter te laten samenwerken.

Het belang van het begrijpen van generaties

Het begrijpen van Generatie XYZ is cruciaal voor beleidsmakers, bedrijven en onderwijsinstellingen. Deze generaties vormen een groot deel van de arbeidsmarkt, de consumentenmarkt, en de electorale bevolking.

Inzicht in hun behoeften, aspiraties en gedragingen is belangrijk bij het ontwikkelen van effectieve strategieën in verschillende sectoren.

Overzicht van alle generaties

We tonen je in de onderstaande opsomming de Amerikaanse generatie-indeling.

• Stille generatie
• Babyboom generatie
• Generatie X (ook wel verloren generatie)
• Generatie Y (de millennials)
• Generatie Z
• Generatie Alpha

Let op!
Dit is de Amerikaanse indeling van generaties. Hierbij wordt gewerkt met een indeling van 20 jaar per generatie. In Nederland (en op deze site) werken we met een Europese indeling gebaseerd op een verdeling in periodes van 15 jaar. Bij deze indeling rekenen we met de pragmatische generatie (beter bekend als de patatgeneratie) tussen de generaties X en Y.

Demografische Kenmerken van Generatie XYZ in Nederland

De generaties X, Y en Z vertegenwoordigen samen een groot deel van de Nederlandse bevolking. Generatie X (ooit getypeerd als de verloren generatie) vormt een ‘brug’ tussen de babyboomers en millennials. Generatie Z vergroot stap voor stap haar positie in het werkveld.

Etnische Diversiteit

Zeker de jongste generaties zijn diverser dan voorgaande generaties. Er is een duidelijke toename van etnische en culturele achtergronden. Dit is het resultaat van migratiebewegingen en globalisering. Dit zien we terug in de multiculturele samenstelling van de Nederlandse samenleving.

Geografische Spreiding

De geografische spreiding van Generatie XYZ in Nederland varieert. Grote steden zoals Amsterdam, Rotterdam, en Utrecht hebben een hogere concentratie van jongere generaties.

In provincies als Groningen en Limburg weegt de vergrijzing bovenmatig zwaar. Dit zijn factoren waar je bijvoorbeeld als werkgever rekening mee moet houden.Waar vind je talent? En waar heb je de kans om mensen écht te binden?

Opvoeding en Onderwijs

De gezinsstructuren hebben door de jaren heen veranderingen ondergaan. Logisch, omdat iedere generatie omgroeit binnen een kader van eigen sociale en economische factoren.

De veranderingen hebben de manier waarop Generatie XYZ is opgevoed beïnvloed. Gezinnen zijn gemiddeld kleiner geworden. Daardoor kwam er meer aandacht voor de kinderen die er wél zijn. Een algemene trend is dat er meer aandacht is voor zelfontplooiing en persoonlijk geluk.

Onderwijs en studiekeuzes

Jongeren worden gemiddeld steeds hoger opgeleid. Het aandeel van jongeren in het hoger onderwijs blijft groeien, al lijkt een start te zijn gemaakt met een herwaardering van praktische beropen. De veranderingen op de arbeidsmarkt hebben een invloed op studiekeuzes. Zo is er op dit moment een groeiende voorkeur voor technologie, gezondheidswetenschappen en duurzaamheidsstudies.

Impact van Digitalisering op het Onderwijs

Digitalisering is overal. Ook in het onderwijs is de invloed groot. De corona-periode gaf een extra impuls aan e-learning en het raadplegen van online bronnen. Generatie Z heeft dit niet alleen omarmt, maar ziet digitaal vooral als “volwaardig” in plaats van “aanvullend”.

Opleiders worstelen met de vraag: hoe gaan we om met de opkomst van AI?

Bedenk daarbij dat de wereld zich niet beperkt tot de computers en digitale hulpmiddelen van school. De invloed die apps (met hun directe feedback en verleidingsprincipes) zijn minstens zo groot. Niet voor niets worstelen ook opleiders met de vraag: hoe gaan we om met de opkomst van AI?

Is het een ontwikkeling die moet worden verboden bij het schrijven van bijvoorbeeld scripties? Of is het juist verstandig de ontwikkeling te volgen en het gebruik ervan aan te moedigen?

De rol van ouders

Bij de Z’ers speelt ook de aandacht van ouders voor onderwijs een grote rol. Zij spelen vaak een sterk controlerende rol. Zowel bij het beoordelen van resultaten, als bijvoorbeeld bij het maken van huiswerk.

Deze opvoedingsstijl met veel persoonlijke aandacht heeft veel positieve kanten. Keerzijde is wel dat de generatie Z het soms lastig vindt om met uitdagingen om te gaan. In het onderwijs (en later op de werkvloer) is het dan wenselijk extra ondersteuning te bieden. Bijvoorbeeld door een sparringpartner (liefst met autoriteit) te bieden.

Werk en Carrière: over werkethiek en motivatie

Generatie X wordt vaak gezien als zelfstandig en waardegericht. Millennials en Generatie Z leggen meer nadruk op balans tussen werk en privéleven. Ook het belang van zinvol werk weegt zwaar.

De verschillen tussen generaties zijn vaak goed zichtbaar. Binnen organisatie hebben velen dan ook de voorkeur samen te werken met leeftijdsgenoten. Dat is jammer, omdat juist de verschillende ervaringen en achtergronden elkaar kunnen versterken. Bijvoorbeeld bij verandermanagement of het bieden van coaching.

Ben je leidinggevende of manager? Dan is het de kunst iedere medewerker op eigen voorkeuren en motivaties aan te spreken.Zo draag je bij aan een hogere personeelstevredenheid en een optimale samenwerkingsvorm tussen generaties te vinden.

Visie op traditionele vs. flexibele werkculturen

Er is een verschuiving waarneembaar van traditionele naar meer flexibele werkculturen. Dit leek lange tijd ingegeven door de wensen van met name de jongere generaties. Zij hechten immers veel waarde aan flexibiliteit en autonomie. Generatie X omarmt de flexibiliteit echter ook. Thuis is er na het uitvliegen van de kinderen voldoende rust en ruimte om prettig te kunnen werken. En de X-ers twijfelen vaak over de meerwaarde van kantoorwerk in vergelijking met thuiswerk.

Zo heeft iedere generatie eigen motieven om flexibel te kunnen werken.

Verveling? Dat is een no go. Dan zoek ik snel een andere werkplek.

Van de millennial op de werkvloer is al bekend dat er snel een verveeld gevoel kan ontstaan. Bij jongere collega’s (gen Z) speelt dit ook. Sterker: de tolerantie voor verveling is bij de Z’ers nog lager. Soms kiezen Z’ers er bij een gebrek aan voldoening al na enkele weken voor om een andere werkomgeving te zoeken.Dit kan voorkomen worden door de medewerkersreis beter af te stemmen op de wensen van Gen Z.

Samenwerking tussen generaties

We schreven het al: bij de samenwerking tussen verschillende generaties kunnen spanningen ontstaan. Soms is dit gebaseerd op misverstanden: het niet spreken van elkaars taal. Soms draait het om vooroordelen. Het beeld over jongeren is bijvoorbeeld nogal eens sceptisch. Het zou gaan om “verwende” kinderen.

Ook jongeren laten zich niet onbetuigd. Ze gebruiken met regelmaat termen als “boomer” om de mening van ervaren collega’s als minderwaardig te typeren. Dit alles is schadelijk voor een goede werksfeer en effectieve samenwerking.

Speelt dit binnen je onderneming? Dan is het van belang de onderliggende patronen te onderzoeken. Zo kun je met een gerichte aanpak de spanningen binnen teams wegnemen.

Ondernemerschap binnen Generatie XYZ

Generatie XYZ toont een toenemende interesse in ondernemerschap. De drempel om een eigen onderneming te starten zijn laag. Er is veel vraag naar goed personeel vanwege de krimp van de beroepsbevolking.

Ook helpt de beschikbaarheid van online platforms om snel in contact te komen met potentiële opdrachtgevers. Dit alles heeft het voor jongeren (die vaak zeer ondernemend zijn) makkelijker gemaakt om een eigen bedrijf te starten.

Algemene trends: gebruik van Sociale Media en nieuwe technologie

Generatie XYZ is grootgebruiker van nieuwe technologie en sociale media. Millennials en Generatie Z zijn er echt mee opgegroeid. Maar laten we niet vergeten dat de generatie X de eerste stappen heeft gezet. Van thuis-pc tot de acceptatie van mobiele telefonie.

Dit ontwikkelingen hebben geleid tot nieuwe vormen van communicatie, zelfexpressie en informatieconsumptie. Zeker in vergelijking met de periode voor internet.

Er zijn ook nadelen. Veel mensen besteden ongemerkt meer tijd aan online activiteiten dan ze zelf zouden willen. Ook is het probleem van onbetrouwbare nieuwsvoorziening groeiend.

Veranderende Opvattingen over Privacy en Online Veiligheid

Er is een toenemende bezorgdheid over privacy en online veiligheid, vooral onder de jongere generaties. Dit heeft geleid tot een bewustere omgang met persoonlijke gegevens en een kritische houding ten opzichte van dataverzameling door bedrijven en overheden.

Nu jongere generaties ook vaker betrokken zijn bij besluitvorming en ontwikkeling van wet- en regelgeving krijgen de valkuilen van online veiligheid meer aandacht. Denk aan de aangescherpte regels voor de techgiganten. Maar ook de begrenzing van telefoongebruik op scholen.

Waar over privacy en online veiligheid lang werd gedacht als een individuele verantwoordelijkheid, verschuiven we nu naar een periode waarin de nadruk naar toezicht en wetgeving.

Invloed van technologische ontwikkelingen op sociale relaties

Technologie heeft de manier waarop mensen met elkaar omgaan veranderd. Hoewel het nieuwe mogelijkheden biedt voor sociale interactie, zijn er ook zorgen. Millennials kampten relatief vaak met burnout klachten. Bij generatie Z is het algemene mentale welzijn minder goed dan bij oudere generaties.

Ook voor werkgevers zijn er vraagstukken. Hoe bewaak je een bedrijfscultuur wanneer er minder persoonlijk contact is? Hoe voorkom je uitval door ziekte?

Politieke en maatschappelijke betrokkenheid

De politieke betrokkenheid van Generatie XYZ varieert. Jongere generaties nemen vaak progressievere standpunten in. Dit uit zich in aandacht voor thema’s als klimaat, onderwijs en sociale gelijkheid.

Millennials deelden hun mening vaak via social media. Gen Z gaat ook de straat op, zoals te zien bij oa de klimaat- maar ook boerenprotesten.

Deelname aan Maatschappelijke Activiteiten en Vrijwilligerswerk

Opvattingen over thema’s als klimaatverandering en diversiteit

In het algemeen blijken de jongere generaties voortrekkers in het debat over klimaatverandering en diversiteit. Zo zetten ze zich in voor duurzaamheid en streven naar een inclusievere samenleving. Hierbij zijn echter ook tegenbewegingen te zien.

De polarisatie in het debat (mede versterkt door social media) leidt tot het benadrukken van verschillen in plaats van overeenkomsten in standpunten. Dit leidt regelmatig tot spanningen.

Veranderende consumptiegewoonten

In het algemeen is duidelijk dat generatie XYZ meer neigt naar meer bewuste consumptie. Ook hier groeit de aandacht voor duurzame en ethische producten. Een duidelijk voorbeeld hierbij is de verschuiving van bezit naar gebruik. Het is een trend die is terug te zien in de opkomst van de deeleconomie.

Bedrijven die zich richten op een jonge doelgroep doen er goed aan op deze trends in te spelen. Maar pas op voor greenwashing. Wanneer je als “cheater” wordt ontmaskerd, heeft dit grote gevolgen voor je autoriteit.

Toekomstperspectieven voor Generatie XYZ

Het is duidelijk dat Generatie XYZ een blijvende impact heeft op de Nederlandse samenleving. Hun waarden en gedragingen zullen de toekomstige trends in verschillende sectoren sturen.

De generaties XYZ staan voor een aantal grote vraagstukken. Hoe kan binnen de maatschappelijke en technische ontwikkelingen de welvaart ook in de toekomst op peil gehouden worden? Hoe gaan we om met innovatie, sociale verandering, en wereldwijde economische ontwikkelingen?

Wil je inspelen op de wensen en behoeften van Generatie XYZ? De experts van Generation Journey helpen je met workshops, onderzoek en marketing. Bel vrijblijvend om de mogelijkheden te bespreken: 055 20 32 193.